The orrery is based on the four wheel orrery that the Scottish astronomer and instrument maker James Ferguson made around 1747. James Ferguson made his orrery to prove that the Moon does not stand still, but does revolve around its axis in 29.5 days. In his time this was a strong point of discussion. The orrery did not end the discussion that lasted until the 19th century. The drawing and description are the only preserved items of the wooden orrery. They served as the basis for the Zuylenburgh Orrery, which like that of Ferguson uses a simple drive mechanism with strings.
Ferguson always tried to keep his instruments as simple as possible and proudly reported that he only needed four driving wheels for this orrery. Hence he called his Four Wheeled Orrery. The Orrery name derives from the Earl of Orrery, a patron of the sciences, who owned one of the first examples of the modern orrery, designed in 1713 by the famous English inventor, geophysicist and clockmaker George Graham (1673-1751)
Koninklijk Eise Eisinga Planetarium te Franeker ontvangt Orrery van Planetarium Zuylenburgh te Oud Zuilen
Bron: Door Juliette Jonker, geplaatst op 30 juni 2011
Oud Zuylen – Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker heeft uit de collectie van Planetarium Zuylenburgh een prachtige hedendaagse versie gekregen van het Orrery van James Ferguson (1710 – 1776).
Deze planetariuminstrumenten werden gemaakt om educatieve redenen. De bewegingen van zon, aarde en maan kunnen met een dergelijk instrument eenvoudig duidelijk worden gemaakt. Ook zaken als het ontstaan van de seizoenen, schijngestalten van de maan en zelfs zons- en maansverduisteringen zijn helder uit te leggen. Als een soort extra mogelijkheid biedt dit instrument de mogelijkheid om de Paasdatum te bepalen. Deze datum is gerelateerd aan de schijngestalten van de maan.
Het tafelinstrument is gemaakt door Piet Jan de Ruiter, de klokkenmaker die ook verantwoordelijk was voor de constructie van Planetarium Zuylenburgh in Oud Zuilen, een planetarium geïnspireerd op het beroemde Eise Eisinga Planetarium.
Het Planetarium van Ferguson is een mooie en nuttige aanvulling op de uitleg, die bezoekers aan het Eise Eisinga Planetarium ontvangen. Het instrument geeft de mogelijkheid om de bewegingen van de hemellichamen versneld te tonen, waardoor deze soms ingewikkelde banen eenvoudig verklaard kunnen worden. Het heeft een mooie plek gekregen in de Planetariumkamer.
De schenking is het resultaat van de plezierige samenwerking met Bert Degenaar van het Planetarium Zuylenburgh en het Adrie Warmenhoven van hetEise Eisinga Planetarium, twee instellingen die zich beide richten op de popularisatie van de sterrenkunde.
Fotobijschrift: Bert Degenaar (links), Planetarium Zuylenburgh en Adrie Warmenhoven bij het planetariuminstrument.
Koninklijk Eise Eisinga Planetarium
Eise Eisinga straat 3
8801 KE Franeker
http://www.planetarium-friesland.nl/